اتومکانیک

اتومکانیک

موتور

کار موتور : تولید نیرو برای به حرکت درآوردن خودرو می باشد به این صورت که سوخت مصرفی موتور

وارد موتور شده و در اثر عمل احتراق سوخت، نیروی مکانیکی در موتور توسط به حرکت در آمدن قطعات

حاصل می شود.

 انواع موتور از نظر سوخت مصرفی : 1-موتور دیزل 2-موتور بنزینی

انواع موتور بنزینی :

1-موتور بنزینی کاربراتوری

2-موتور بنزینی انژکتوری

انواع موتور از نظر زمان کارکرد :

 1- موتور چهار زمانه 2-موتور دو زمانه

1- موتور چهار زمانه

موتور از سه قسمت: 1- سرسیلندر 2- بدنه سیلندر 3- بلوکه سیلندر ساخته شده است.

سرسیلندر از قسمت باال به بدنه موتور بسته می شود شامل قطعات مکانیزم مربوط به باز و بسته کردن دریچه

های ورودی و خروجی به سیلندر می باشد.

بین بدنه سیلندر و سرسیلندر از واشر سرسیلندر برای :

1- آب بندی کردن بدنه سیلندر نسبت به سرسیلندر

 2- جلوگیری از قاطی شدن آب و روغن

 3- جلوگیری از خارج شدن کمپرس از اتاق احتراق استفاده می شود.

 سرسیلندر -1-1

سرسیلندر شامل:

1- اسبک : در موتورهای 4 سیلندر تعداد اسبک 8 عدد می باشد.

2- میل تایپ: در زیر اسبک قرار دارد.

3- پیچ تنظیم اسبک

4- میله اسبک

5- استکانی

6- میل سوپاپ

7- واشر

8- سوپاپ : شامل سوپاپ هوا )بنزین( که اجازه ورود هوا و بنزین می دهد و سوپاپ دود که اجازه

خارج شدن دود را می دهد.

9- بشقابک

10- خار نگهدارنده

11- منیفولد : شامل مینیفولد هوا و بنزین ) روشن رنگ ( و منیفولد دود ) سیاه رنگ (

12- ترموستات : وسیله ای برای کنترل دما است. 

بلوکه سیلندر شامل:

1- پیستون

2- رینگ پیستون : دارای دو نوع کمپرسی)فشاری( و روغنی می باشد که کمپرسی در قسمت باالی

پیستون و به صورت یک تکه استفاده می شود و روغنی نیز در زیر رینگ های کمپرسی قرار می

گیرد.

3- شاتون

4- گژن پین

5- میل لنگ

6- کارتل : قسمت روغن موتور

7- پمپ روغن

8- دسته شاتون

9- سیلندر

پیستون داخل سیلندر حرکت خطی یا حرکت رفت و برگشتی دارد که این نیروی خطی باید به نیروی دورانی

برای استفاده در خودرو تبدیل شود. نیروی خطی پیستون توسط شاتون به میل لنگ منتقل می شود . شاتون از

سه قسمت : 1- سر شاتون 2- بدنه شاتون 3- کپه شاتون ساخته شده است. شاتون از قسمت سر توسط گژن

پین به پیستون و از قسمت کپه ) انتها شاتون ( به یاتاقان انگشتی یا لنگ متحرک میل لنگ بسته می شود.

 برای تبدیل نیروی خطی پیستون به نیروی دورانی از میل لنگ استفاده می شود. میل لنگ دارای دو نوع

لنگ ثابت و متحرک می باشد که قسمت لنگ ثابت واقع در بدنه بلوکه موتور قرار گرفته و توسط کپه ثابت

و یاتاقان ها در محل خود نگهداری می شود.

نکته : به قسمت ته میل لنگ فلنج گفته می شود.

 به فلنج ته میل لنگ فالیویل)چرخ لنگر، چرخ طیار( بسته می شود.

الزم به ذکر است در موتور های 4 سیلندر ، تعداد لنگ های متحرک 4 عدد و لنگ های ثابت 5 عدد

می باشد.

فالیویل

فالیویل وزنه سنگینی می باشد که دارای وظایف زیر می باشد.

1- یکنواخت کردن حرکت چرخشی میل لنگ)تعادل حرکت چرخشی میل لنگ(

2- انتقال نیروی میل لنگ به سیستم کالچ در موقع روشن بودن موتور

3- انتقال نیروی استارت به میل لنگ در موقع استارت زدن  4

2-سیستم انتقال قدرت :

 :کالچ-1-2

وظیفه کالچ : کلید قطع و وصل نیروی موتور به چرخ ها

2-2-جعبه دنده:

وظیفه جعبه دنده در خودرو بشرح زیر می باشد:

1- تبدیل گشتاور برای حالت های مختلف خودرو

2- امکان حرکت معکوس خودرو

3- امکان درجا کار کردن خودرو

انواع جعبه دنده :

 1- جعبه دنده اتوماتیک 2- جعبه دنده دستی ) مکانیکی (

جعبه دنده اتوماتیک:

 در این جعبه دنده تعویض دنده بطور اتوماتیک انجام می شود و از مجموعه دندانه های خورشیدی، سیاره ای

و رینگی برای انجام وظایف جعبه دنده و از باندها، کالچ های چند صفحه ای، سرووها، سوپاپ ها، فشار

روغن و غیره برای تعویض دنده استفاده شده است.

جعبه دنده دستی :

 در این نوع جعبه دنده تعویض دنده بطور دستی توسط راننده انجام می شود.

نکات :

 هر چه دور چرخ دنده ها بزرگتر، قدرت بیشتر و سرعت کمتر است.

 دنده آخر) مستقیم ( است تا حداکثر دور به چرخ ها را منتقل کند.

 دنده های رو به جلو، مورب هستند و دنده عقب شامل 3 دنده است و مستقیم است.

 در بین دنده های رو به جلو دنده های برنجی وجود دارد که باعث آسان تر شدن تعویض دنده و

جلوگیری از ایجاد صدا در هنگام تعویض دنده می شود.

 دنده عقب، دنده دارای یک دنده واسطه دنده عقب می باشد.

 چرخ دنده های ارتباط دهنده سر میل لنگ و سر میل سوپاپ هستند.

 ارتباط دهنده بین میل سوپاپ و میل لنگ و همچنین رابط بین چرخ دنده ها، زنجیر یا تسمه تایم

است.

  5

موتورها از نظر کارکرد به 2 گروه تقسیم می شوند:

1 – موتورهای 2 زمانه

2 – موتورهای 4 زمانه

موتورهای 4 زمانه

آیتم های اصلی این موتورها عبارتند از:

 )Suction( مکش – 1

 )Compression( تراکم – 2

 )Combustion( احتراق – 3

 )Exhaustion( تخلیه – 4

نکات مهم در موتورهای 4 زمانه

Course پیستون، نقطه مرگ باال )TDC(، نقطه مرگ پایین )BDC(، جهت گردش میل لنگ و وضعیت

کارکرد سوپاپ

 پیستونCourse– 1

فاصله ی بین نقطه مرگ باال و نقطه مرگ پایین را Course پیستون می نامند.

2 - نقطه مرگ باال )TDC(

باالترین نقطه ی پیستون در سیلندر را نقطه مرگ باال می نامند.

3 - نقطه مرگ پایین )BDC(

پایین ترین نقطه پیستون در سیلندر را نقطه مرگ پایین می نامند.

4 – شناخت سوپاپ ها

راههای شناخت سوپاپ ها عبارتند از:

1( شناخت سوپاپ ها با توجه به شکل ظاهری آنها. ) 1 – نعلبکی بزرگ: سوپاپ هوا بنزین / 2 – نعلبکی کوچک:

سوپاپ دود(

2( شناخت سوپاپ ها با توجه به طرز قرار گرفتن مانیفولدها. )1 – مانیفولد روشن: سوپاپ هوا بنزین / 2 –

مانیفولد تیره: سوپاپ دود [از نوع چدن](

3( شناخت سوپاپ ها با توجه به باز و بسته بودن آنها.

  6

توضیح آیتم های مربوط به موتورهای 4 زمانه:

1 – مکش

در زمان مکش پیستون از نقطه ی TDC به طرف BDC حرکت می کند. سوپاپ هوا باز، سوپاپ دود بسته

و میل لنگ نیم دور چرخش می کند.)اختالف فشار باعث مکش می شود(.

2 – تراکم

در زمان تراکم پیستون از نقطه ی BDC به طرف TDC حرکت می کند و هر دو سوپاپ بسته می شود. میل

لنگ نیز نیم دور می چرخد. هرگونه نشتی در سیلندر باعث ضعیفی کمپرسور می شود.

1-2( عوامل ضعیف شدن کمپرسور و کاهش فشار آن

 اگر واشر سر سیلندر بسوزد، فشار کمپرسور کاهش می یابد.

 هر گاه رینگ ها ضعیف شود فشار کمپرسور کاهش می یابد.

 گشاد شدن سیلندر باعث کاهش فشار کمپرسور می شود.

 کاهش فشار بر اثر ضعیف شدن فنرهای سوپاپ

 آب بند نبودن سوپاپ ها

 کثیف شدن محل نشیمن گاه سوپاپ

 کج شدن ساق سوپاپ

3 – احتراق

در زمان احتراق با باال آمدن پیستون در پایان زمان تراکم، باعث می شود که شمع جرقه زده و با جرقه ی آن

مخلوط هوا و بنزین وارد سیلندر تحریق شده و در نتیجه جهت حرکت پیستون از TDC به BDC خواهد

شد و میل لنگ نیم دور می چرخد.

نکته: یک جرقه ی خوب ناشی از یک تراکم خوب و متناسب با زمان کارکرد آن می باشد. اگر احتراق به

خوبی انجام نشود، سوخت کامل نسوخته و دور موتور به خوبی انجام نمی شود.

4 – تخلیه

هر سوختی به بسوزد دود تولید می کندو اگر این دود خالی نشود راندمان موتور پایین می آید. در این مرحله

جهت حرکت پیستون از BDC به TDC بوده، سوپاپ هوا بسته و سوپاپ دود باز می شود. میل لنگ نیز نیم

دور می چرخد.

نکته: یک سیکل کامل 4 زمانه 2 دور و 027 درجه چرخش می کند.

  7

فیلرگیری

تعیین مقدار خالصی بین ساق سوپاپ با اسبک در زمان بسته بودن سوپاپ ها.

مواردی که برای فیلرگیری باید مدّ نظر باشد، به ترتیب عبارتند از:

 شناخت سوپاپ ها: توجه شود که سوپاپ روبروی مانیفولد از نوعی است.

 قیچی کردن سوپاپ: یعنی انتهای تخلیه، ابتدای مکش )پایان بسته شدن سوپاپ دود، ابتدای باز شدن سوپاپ هوا(

 شناخت مقدار فیلر: مقدار فیلر هر خودرو بر روی کاتالوگ آن درج شده است. به عنوان مثال،

هرگاه فیلر بین 0/3 و 0/35 باشد، مقدار 0/35 برای سوپاپ دود و مقدار 0/3 برای سوپاپ هوا بنزین است.

 گردش میل لنگ: این گردش در جهت عقربه های ساعتمی باشد.

 تشخیص وضعیت دمای موتور جهت فیلرگیری: این دما در کاتالوگ خودرو درج شده است.

تقسیم بندی موتورها از نظر محل قرارگیری سوپاپ ها

1 – میل سوپاپ رو: میل سوپاپ بر روی سرسیلندر قرار دارد.

2 – موتورهای میل سوپاپ بغل )جانبی(: میل سوپاپ در بلوکه سیلندر قرار دارد.

تقسیم بندی موتورها از لحاظ تعداد میل سوپاپ

1 – تک میل سوپاپ )OHC( در سرسیلندر

2 – جفت میل سوپاپ )DOHC( در سرسیلندر

روش های فیلرگیری

1 – قیچی کردن سوپاپ ها: سوپاپ های یک سیلندر را قیچی کرده و سوپاپ های سیلندر قرینه را که هر دو

سوپاپ آن بسته و سیلندر در احتراق است را فیلر می گیریم. به عنوان مثال سوپاپ های سیلندر 1 را قیچی می

کنیم و سوپاپ های قرینه 4 را فیلر می گیریم و بالعکس.

2 – کمپرس گیری سیلندرها

3 – روش ایستاده: در این روش کاری به قیچی نداشته ، وقتی سوپاپ بسته است آن را فیلر می گیریم.

4 – روش جرقه شمع ها

نکته: سوپاپ فشرده شده )در سیلندر سوپاپ باز( و سوپاپ آزاد ) در سیلندر سوپاپ بسته( خواهد بود. در

واقع سوپاپی که آزاد است را فیلر می گیریم نه آنکه فشرده شده.

روش عملی فیلر گیری

مهره ی باالی سوپاپ آزاد را به وسیله آچار شل نموده و آچار فیلرگیری را بین انتهای ساق سوپاپ و اسبکی

قرار داده و توسط پیچ گوشتی فاصله را تنظیم و آچار فیلر را 2 بار می کشیم و به دلیل خارج نشدن تنظیم فیلر

پیچ گوشتی را ثابت نگه داشته و مهره را سفت می نماییم.

نکته : الزم به ذکر است که برای انجام فیلر گیری می بایست موتور در حالت سرد باشد.