قلعه پیروز گت در تیس
موقعیت جغرافیایى: بخش مرکزى - 5 کیلومترى شمالغربى چابهار - روستاى تیس
قدمت: اشکانیان و ساسانیان
خصوصیات معمارى:این اثر بر فراز یک تپه در وسط دره تیس واقع است ارتفاع تپه از ارتفاع دورشته کوه اطراف تپه بیشتر نیست. بلندى این محل تقریباً 1/5 تا 2 برابر ارتفاعات اطراف دره در محل روستاى تیس مى باشد. تپه از تخته سنگهایى از جنس رسوبى و آهکى تشکیل شده است. آثارى از زراعت و آبادانى در اطراف تپه پیروزگت دیده مى شود راه ورود به تپه سخت و پرخطر است. در قسمت پایین تپه و در اطراف آن آثارى از دیوارهاى سنگى بزرگ و قلوه سنگ و ساروج با قدمت خیلى زیاد دیده مى شود. قسمتهاى متفرقى از دیوارها باقى هستند. ضخامت دیوار 2/5 تا 4 متر و ارتفاع آن در بعضى نقاط به 12 متر مى رسد. بین دیوارهاى اصلى اطراف تپه دیوارهایى با ضخامت کمتر و به موازات دیوار اصلى دیده مى شود که از یکدیگر 8 متر فاصله دارند و 200 متر طول دارند.
بین دو دیوار آثارى از برجهاى قلعه نمایان است و هر نقطه از تپه براى تأسیسات خاصى مانند کشیک خانه، قراولخانه و حفاظت قلعه اختصاص داشته است و تنها اثرى که از آنها باقى مانده است سنگ و دیوار شکسته، ملاط، ساروج، گچ، خرده هاى سفال و پىهاى بنا مىباشند. علاوه بر این دیوارهاى بزرگ و ضخیم قلعه اثر خندقى به عرض 3 متر و عمق متفاوت قبل از دیوار اصلى دیده مى شود. در اطراف دژ آثارى از آب انبارها نمایان است. زیربناى قلعه در حدود 800 متر طول و عرض آن با توجه به وضع طبیعى زمین متغیر است و تقریباً بیضى شکل مى باشد.
آثارى از برجها در ضلعهاى شمالى و جنوبى دیده مى شود. در قسمت ضلع شمالى دو اطاق کوچک در اندازه 3*2 متر به منظور دیدهبانى روى یک گوشواره زمین مانند دو طبقه واقع شده اند و بلندترین قسمت دژ و برج بر روى همین گوشواره است و بر اطراف اشراف دارد. در گوشه هاى شرقى و غربى و در مرکز حیاط قلعه آثارى از سکوهاى بزرگ که از سنگ تراشیده ساخته شده اند مشهود است و قسمتهایى که باقى مانده اند نمایگر محلى براى اجتماع، عبادت یا نشستن اهل قلعه در یک مجلس بوده است. در اطراف قلعه اصلى بر روى تپه هاى پراکنده آثارى نیز از تأسیسات سکونتى بصورت جدا دیده مى شود که شاید محل سکونت طوایف یا خانواده هاى مأموران قلعه بوده است. سنگهاى بکار رفته در بناها از نوع غیرآهکى هستند که از نقاط دیگرى به اینجا آورده شده اند زیرا جنس خود تپه آهکى و سیلیسى مىباشد. این بنا با توجه به آثار باقى مانده مشابه بناهاى دوره پارتى (اشکانى) است اما نام پیروز، ساسانى بودن این اثر را قوت مى دهد.
